System POŚ. Oczyszczalnia na przeglądzie

W tej serii artykułów omówię rolę przeglądów i serwisowania oczyszczalni pełnobiologicznych w aspekcie ich wieloletniej bezawaryjnej pracy i eksploatacji.

Ścieki powstające w wyniku działalności bytowej i produkcyjnej człowieka coraz częściej odprowadzane są do oczyszczalni przydomowych, zwanych też indywidualnymi systemami oczyszczania ścieków. Technologia wykorzystywana do oczyszczania ścieków ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia środowiska, gdyż wody oczyszczone z oczyszczalni odprowadzane są następnie do odbiorników, jakimi są gleba oraz ewentualnie wody płynące i stojące. Im bardziej dopracowana, skuteczna i efektywna technologia, tym mniej zanieczyszczone środowisko naturalne.

Technologie
Procesy oczyszczania ścieków dzielą się na:

• mechaniczne (kraty, sita, osadniki gnilne),
• biologiczne (tlenowe, beztlenowe),
• chemiczne (oczyszczanie wspomagane związkami chemicznymi),
• metody zaawansowane (np. reaktory membranowe).

Biorąc pod uwagę oczyszczalnie przydomowe oczyszczające niewielką ilość ścieków na dobę (oczyszczalnie do 50 mieszkańców równoważnych lub do 5 m3 na dobę), najpopularniejsze obecnie na rynku są oczyszczalnie drenażowe oraz pełnobiologiczne na bazie złoża lub osadu czynnego.
Technologia oczyszczania ścieków, bazująca na złożu biologicznym (biomasa utwierdzona), opiera się na biochemicznym rozkładzie zanieczyszczeń organicznych zawartych w ściekach. Zasadniczym elementem procesu oczyszczania jest materiał, na którym tworzy się błona biologiczna, składająca się z mikroorganizmów roślinnych i zwierzęcych. Procesy te przebiegają w warunkach tlenowych. Ich intensywność zależy również od temperatury otoczenia.
Osad czynny (biomasa zawieszona) to zespół mikroorganizmów (biocenoza), złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów; mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.

Pełnobiologiczne przydomowe oczyszczalnie ścieków posiadają przewagę nad tradycyjnymi oczyszczalniami z drenażem rozsączającym:

• nie posiadają drenażu, który często kolmatuje (zarasta)
• zajmują niewiele miejsca na posesji
• nie skażają środowiska naturalnego
• są prawie niesłyszalne i nie wydzielają przykrych zapachów
• nie ma konieczności dodawania do nich biopreparatów
• można je montować we wszystkich warunkach gruntowo-wodnych
• zużywają niewielkie ilości energii elektrycznej
• istnieje w nich łatwość kontroli cieczy, która dostaje się do środowiska poprzez np. zastosowanie studni do poboru próbek

Najczęstsze problemy eksploatacyjne
Eksploatacja przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków nie wymaga z reguły jakiejś szczególnej wiedzy lub doświadczenia ze strony użytkowników. Jakkolwiek należy pamiętać, iż jako taka oczyszczalnia to niewielkie urządzenie, które rządzi się pewnymi reżimami eksploatacyjnymi, o których nie należy zapominać.

Między innymi nie należy zapominać, że ze względu na fakt, iż za oczyszczanie ścieków w oczyszczalni odpowiedzialna jest biomasa, należy dbać o jej trwałość i żywotność. A więc nie należy wlewać do instalacji kanalizacyjnej farb i lakierów, rozpuszczalników, środków dezynfekujących, lekarstw, tłuszczy i olejów spożywczych. Wszystkie powyższe substancje, wprowadzane do oczyszczali w wysokich stężeniach, jak i sporych ilościach, wpływać będą na niszczenie biomasy. Wrzucanie do oczyszczalni podpasek, prezerwatyw czy tamponów powodować może zatykanie zarówno rur kanalizacyjnych, jak i elementów samej oczyszczalni. O powyższych reżimach należy zawsze informować użytkowników urządzeń do oczyszczania ścieków, a wręcz domagać się przyjęcia i zapoznania się z instrukcją obsługi i eksploatacji za pokwitowaniem.

Problemy spowodowane przez użytkownika
Użytkownicy przydomowych oczyszczalni ścieków przed ich uruchomieniem powinni zostać przeszkoleni przez firmę instalacyjną w zakresie funkcjonowania urządzenia. Brak tego typu szkolenia może spowodować nerwowość i nieodpowiednie działania użytkownika w przypadku awarii urządzenia.

Problemy wynikające z konstrukcji urządzeń
Ze względu na fakt, iż w profesjonalnych urządzeniach do oczyszczania ścieków zawsze znajdują się urządzenia elektryczne (dmuchawa, silnik, sterownik etc.), uszkodzenia ich w trakcie eksploatacji są możliwe i zdarzają się zazwyczaj pod wpływem czynników zewnętrznych.
Większość biologicznych oczyszczalni ścieków posiada jako integralną część panelu sterującego wyświetlacz, na którym pojawiają się komunikaty wskazujące przyczynę awarii urządzenia. A więc np. uszkodzenia dmuchawy lub silnika sygnalizowane są sygnałem dźwiękowym lub/i świetlnym, wraz z kodem lub z komunikatem na wyświetlaczu. W takim wypadku użytkownik, po określeniu, czy usterkę może usunąć sam, czy też musi to zrobić serwis, powinien powiadomić telefonicznie lub emailowo firmę serwisową o komunikacie i udostępnić jej przedstawicielowi dostęp do urządzeń podczas wizyty serwisowej.
Należy tu również wspomnieć o prawidłowym zwymiarowaniu i wykonaniu układu do rozsączania ścieków oczyszczonych. Układ taki musi być dobrany w zależności od ilość dopływających ścieków oraz rodzaju gruntu. Układ taki wykonany z uwzględnieniem wszelkich wytycznych producenta będzie pracował latami. W przypadku jednak, gdy został on źle zwymiarowany, a także nie zastosowano odpowiednich materiałów na podsypkę i obsypkę, układ może ulegać kolmatacji i z czasem przestać przyjmować oczyszczone ścieki. Wtedy będziemy mieli do czynienia z koniecznością budowy nowego układu lub co najmniej modernizacją istniejącego

W kolejnych artykułach z tej serii omówię doświadczenia niemieckie z obsługi i serwisowania małych oczyszczalni ścieków, a także zwrócę uwagę na rolę i zakres serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego.

Autor: Mariusz Piasny