Serwis POŚ. Oczyszczalnie pod nadzorem

Przydomowe oczyszczalnie ścieków to urządzenia, które aby funkcjonowały bezproblemowo, muszą jak każde urządzenie elektryczne czy hydrauliczne, być okresowo przeglądane, a zużywające się z czasem komponenty wymieniane.
Brak należytego nadzoru nad funkcjonowaniem urządzeń wchodzących w skład POŚ skutkować może nieodpowiednim poziomem oczyszczania ścieków, a tym samym wprowadzaniem do środowiska substancji szkodliwych. W obecnym artykule skupię się na doświadczeniach w przeglądach i serwisowaniu małych oczyszczalni pełnobiologicznych na przykładzie technologii SBR, najpopularniejszej obecnie na rynku polskim.

Technologia SBR
Aspekt serwisu oczyszczalni typu SBR omówiony zostanie na podstawie oczyszczalni jednozbiornikowej wyposażonej w zintegrowaną przegrodę wewnętrzną, zestaw pomp mamutowych i dmuchawę. Dmuchawa i elektrozawory zainstalowane są w rurze wznoszącej zbiornika w specjalnej, szczelnej kapsule technicznej.

Krótki opis technologii
Osad czynny (biomasa zawieszona) to zespół mikroorganizmów (biocenoza) złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów. Mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.
Technologia oznaczona jest skrótem „SBR” – Sequencing Batch Reactor, co wskazuje na fakt, iż ścieki są oczyszczane w sposób okresowy (Batch, Reactor), a utlenianie biologiczne i sedymentacja przebiegają bez przerwy w ściśle określonym przedziale czasu, który jest ciągle powtarzany (Sequencing).

Zalety
Wspomniana tu oczyszczalnia SBR, pracująca na bazie dmuchawy, posiada wiele zalet w stosunku do innych technologii stosowanych w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Niektóre z nich to:

• trwała i niezawodna konstrukcja (brak pomp czystej i brudnej wody oraz skomplikowanych czujników w oczyszczalni)
• energooszczędność oraz wydajność (niskie zużycie prądu)
• prosta instalacja oraz serwisowanie

Oczywiście również wśród tego typu urządzeń istnieją rozwiązania bardziej i mniej efektywne. Urządzenie typu Solido posiada dość sporą zaletę: dmuchawa wraz z elektrozaworami znajduje się w zbiorniku, w szczelnej kapsule zamontowanej powyżej maksymalnego poziomu ścieków w zbiorniku. Powietrze pobierane jest przez przewód wentylacyjny wyprowadzony z kapsuły poza zbiornik. Energia elektryczna dostarczana jest do dmuchawy przewodem elektrycznym wyprowadzonym ze sterownika zamontowanego wewnątrz pomieszczenia technicznego w budynku. Popularne na rynku oczyszczalnie SBR posiadają zamontowane w jednej szafce sterownik, dmuchawę i elektrozawory, a szafka ta instalowana jest w kotłowni lub garażu w budynku. A więc zalety urządzeń typu SBR z dmuchawą w zbiorniku to przede wszystkim:

• bezgłośna praca dmuchawy (brak urządzeń generujących hałas w budynku)
• mniejsze zużycie energii elektrycznej przez dmuchawę (nie ma konieczności prowadzenie węży powietrznych z budynku do zbiornika, co zawsze powoduje straty ciśnienia na przewodach i konieczność instalacji większej i bardziej energochłonnej dmuchawy)
• ilość miejsca w budynku potrzebna do montażu sterownika
• szybki i nieskomplikowany montaż urządzenia

Elementy składowe i ich żywotność
Konstrukcja oczyszczalni bazuje na monolitycznym zbiorniku wykonanym z polietylenu, w ramach którego znajduje się osadnik wstępny i komora biologiczna oddzielona od niego wykonaną w procesie produkcji
przegrodą. Procesem oczyszczania ścieków zarządza sterownik montowany zazwyczaj w pomieszczeniu lub w wodoodpornym kiosku na zewnątrz budynku. Powietrze niezbędne do napowietrzania osadu czynnego, a także do przepompowywania cieczy w ramach poszczególnych aplikacji oczyszczalni zaciągane jest z zewnątrz przez specjalną rurę wentylacyjną, a następnie podawane jest przez tłokową dmuchawę japońskiej firmy Nitto. Dmuchawa, a także dwa elektrozawory zamontowane są w tzw. kapsule technicznej, która znajduje się w rurze wznoszącej oczyszczalni, powyżej maksymalnego poziomu ścieków.
Elementami, które podlegają serwisowi są:

• dmuchawa tłokowa wyposażona w filtr cząstek stałych
• zawory elektromagnetyczne
• sterownik
• zestaw pomp mamutowych

Ze względu na fakt, iż dmuchawa jest konstrukcji tłokowej, elementem podlegającym zużyciu jest tłok. Pracuje on wtedy, gdy sterownik wymusi dostarczenie powietrza do pracy oczyszczalni. Wg producenta tłok należy wymienić po ok. 20 000 godz. pracy. Standardowa dmuchawa w oczyszczalni ustawionej w trybie pracy dla 4 RLM pracuje dziennie około 10 godzin, co daje ponad 5 lat pracy bez konieczności wymiany tłoka. Zawory elektromagnetyczne mogą wykonać bezawaryjnie do około 500 000 zmian trybu. Dziennie takich przełączeń jest około 50, co daje ponad 20 lat bezawaryjnej pracy. Uszkodzić może się również cewka zaworu elektromagnetycznego, co możliwe jest w przypadku np. częstych skoków napięcia. Kolejnym elementem, który może ulec uszkodzeniu, jest sterownik. Brak jednak w nim elementów ruchomych, co praktycznie wyklucza uszkodzenia. Jedyne uszkodzenie może powstać na skutek przepięcia, np. w wyniku uderzenia pioruna lub w przypadku skoku napięcia, gdy nie zadziała wyłącznik różnicowo-prądowy.
Wtedy konieczna jest wymiana panelu na nowy i powtórne jego zaprogramowanie.
Pompy mamutowe, a więc zestaw rur i węży służących do przepompowywania cieczy w i poza oczyszczalnię, może ulec zablokowaniu w konsekwencji niewłaściwej eksploatacji. Wrzucanie do oczyszczalni podpasek lub pampersów albo innych ciał stałych może spowodować zablokowanie pompy znajdującej się w osadniku. Zablokowanie tej pompy może mieć również miejsce w momencie, gdy poziom osadu przekroczy poziom, w którym następuje jego pobór do komory biologicznej. W takiej sytuacji konieczne jest wyjęcie układu pomp mamutowych, a następnie udrożnienie rur. Żywotność układu pomp jest praktycznie nieskończona.

Kosztorys przeglądu serwisowego
W skład kosztów serwisowania wchodzą następujące składowe:

• robocizna przeglądu
• dojazd
• wymiana wadliwych elementów (jeśli konieczne – płatna dodatkowo)

Koszty przeglądu wykonywanego w trakcie okresu gwarancyjnego jest oczywiście po stronie sprzedawcy. Jednak coraz popularniejsza staje się możliwość wydłużenia okresu gwarancji z 3 do np. 5 lat, co jednak niesie za sobą konieczność podpisania umowy z firmą instalacyjną lub sprzedawcą urządzenia (częsta praktyka w przypadku kotłów c.o. lub urządzeń do uzdatniania wody). Umowa taka obejmuje jeden płatny przegląd w ciągu roku, czyli 4 w ciągu 5 lat (jeden po zakończeniu każdego roku), który obejmuje:

• przegląd wszystkich elementów urządzenia
• test poszczególnych funkcji urządzenia
• kontrolę wypełnienia osadnika wstępnego
• dojazd
• wymianę wadliwych elementów (jeśli konieczne, płatna jest dodatkowo)

Przegląd taki kosztuje od 150 do 250 PLN za wizytę plus ewentualny koszt dojazdu. Doświadczenie ostatnich lat pokazuje, iż wielu użytkowników oczyszczalni decyduje się na podpisanie takowej umowy, co w konsekwencji daje im poczucie bezpieczeństwa w kwestii pracy urządzenia.

Podsumowanie
Dobór odpowiedniej przydomowej oczyszczalni ścieków powinien być dokonywany nie tylko w oparciu o najkorzystniejszą do danych warunków mieszkaniowych technologię, koszt montażu oraz cenę urządzenia, ale również biorąc pod uwagę koszty eksploatacji. Inwestując w oczyszczalnię, chcemy przecież przez długie lata z niej korzystać, ale równocześnie koszty jej przeglądów i komponentów nie mogą spędzać nam snu z powiek.

W kolejnym artykule z tej serii omówię aspekty serwisowania oczyszczalni ścieków na podstawie wybranych technologii – tym razem będzie to technologia złóż tarczowych.

Autor: Mariusz Piasny