ABC oczyszczania ścieków. Sekwencyjny reaktor
Technologia wykorzystywana do oczyszczania ścieków ma kluczowe znaczenia z punktu widzenia środowiska, gdyż wody z oczyszczalni odprowadzane są następnie do odbiorników, jakimi są gleba, ewentualnie wody płynące i stojące. Im bardziej dopracowana, skuteczna i efektywna technologia, tym mniej zanieczyszczone środowisko naturalne.
Osad czynny (biomasa zawieszona) to zespół mikroorganizmów (biocenoza) złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak (który zostaje utleniony do azotanów). Mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.
Przebieg cyklicznego sposobu pracy oczyszczalni ścieków został po raz pierwszy opisany w 1898 roku przez angielskiego inżyniera Thomasa Wardlea, który w pracy reaktora biologicznego wyróżnił fazę napełniania, fazę napowietrzania, fazę sedymentacji oraz fazę opróżniania, jednak ze względu na niewystarczająco wówczas rozwiniętą technikę sterowania procesami nie mógł znaleźć szerszego zastosowania swojego wynalazku. Proces oczyszczania ścieków osadem czynnym z wykorzystaniem reaktorów sekwencyjnych na wiele lat popadł w zapomnienie. W roku 1914 proces został na nowo opisany przez Arden’a i Lockett’a, a następnie przez wiele lat trwały nad nim prace badawcze. W roku 1952 proces został odkryty na nowo przez Hoovera i Porgesa, a także został dokładnie opisany i wprowadzony do szerszego stosowania. Od 1979 roku technologia SBR wykorzystywana jest w oczyszczalniach komunalnych i przemysłowych. Do przydomowych oczyszczalni ścieków technologia SBR szeroko weszła pod koniec lat 90. XX wieku. Technologia oznaczona jest skrótem „SBR” – Sequencing Batch Reactor, co wskazuje na fakt, iż ścieki są oczyszczane w sposób okresowy (Batch, Reactor), a utlenianie biologiczne i sedymentacja przebiegają bez przerwy w ściśle określonym przedziale czasu, który jest ciągle powtarzany (Sequencing).
Przydomowa oczyszczalnia ścieków SBR (na przykładzie Fluido) wyposażona jest w sekwencyjny reaktor biologiczny (SBR): zmagazynowane w osadniku wstępnym surowe ścieki są stopniowo przesyłane do komory oczyszczania biologicznego, która zawiera mikroorganizmy (osad czynny). W procesie czyszczenia wyodrębnione są dwa etapy: etap buforowania i magazynowania osadu ściekowego oraz etap SBR. Pełen cykl oczyszczania jednej partii ścieków trwa ok. 8 godzin – w tym czasie przez 6 godzin trwa napowietrzanie, a przez 2 godziny sedymentacja. Cykl ten jest sterowany elektronicznym, programowalnym sterownikiem i można go w odpowiedni sposób dostosować do warunków lokalnych. Wartości robocze na sterowniku można optymalizować.
Ścieki bytowe odprowadzane są bezpośrednio do osadnika wstępnego, a pełni on trzy funkcje:
- Przejściowe zmagazynowanie ścieków i zapewnienie wolumenu buforowego,
- wstępne oczyszczanie mechaniczne zachodzące poprzez wytwarzanie w procesie sedymentacji „osadu pierwotnego”,
- magazynowanie nowo wytworzonego osadu ściekowego podczas oczyszczania biologicznego (osad wtórny).
W tej części urządzenia zachodzi dalsze biologiczne oczyszczanie ścieków. Agregat składa się z jednostki pływającej wyposażonej w pompę zasilającą (pompę brudnej wody), aerator i pompę czystej wody. Na początku procesu oczyszczania, a także po dwóch i czterech godzinach, określona ilość ścieków z osadnika wstępnego podawana jest do sekcji SBR. Przez kilka sekund pompa zasilająca pompuje wężem do bufora czystą wodę z komory SBR, przez co następuje wentylacja bufora, a ścieki zgromadzone do tej pory w buforze mogą przepłynąć do sekcji SBR. Odbywa się to na zasadzie naczyń połączonych i trwa do czasu, gdy poziomy wody w obu zbiornikach osiągną podobną wysokość. Wyhamowanie niekontrolowanego dopływu ścieków następuje dzięki wentylacji rur w chwili, gdy aerator zostaje uruchomiony. Podczas oczyszczania biologicznego przy udziale pływających mikroorganizmów następuje degradacja lub przekształcenie w biomasę substancji zawartych w ściekach bytowych (osad czynny). Wymagane turbulencje w zbiorniku oraz napowietrzanie zapewnia wyposażony w mieszadło aerator wspomagany przez wdmuchiwanie powietrza. Jest to napowietrzenie okresowe, co oznacza, że w zależności od wielkości urządzenia, aerator pracuje tylko w krótkich okresach czasu pomiędzy dwoma przerwami w działaniu urządzenia.
Po zakończeniu ok. 6-godzinnego etapu napowietrzania rozpoczyna się ok. 2-godzinny etap sedymentacji. Na koniec pompa wody czystej pompuje oczyszczoną wodę do wylotu czystej wody do czasu, gdy osiągnięte zostaje dolne położenie wyłącznika pływakowego lub do zakończenia zaprogramowanego, maksymalnego czasu pompowania. Pompy i aerator zamocowane są do elementu pływającego, który zapewnia optymalną głębokość zanurzenia pompy czystej wody. Minimalny wolumen cieczy w sekcji SBR można regulować już na miejscu instalacji oczyszczalni.
W połowie etapu napowietrzania pompa zasilająca pompuje wodę z sekcji SBR z powrotem do osadnika wstępnego. Woda zawiera mikrobiologiczny osad czynny, a jego ilość odpowiada ilości nowo wygenerowanej podczas cyklu oczyszczania (osad wtórny).
Jeśli podczas cyklu SBR wyłącznik pływakowy po wypompowaniu czystej wody pozostaje w dolnym położeniu przez ponad 6 godzin, a do sekcji SBR nie napłynęły ścieki, jednostka sterująca automatycznie przestawia się na tryb energooszczędny. Oznacza to, że okresy pracy aeratora będą krótsze i ograniczone będą jedynie do podstawowego dostarczenia mikroorganizmów.
W celu zapewnienia ciągłej dostępności reprezentatywnej próbki ścieków, pomimo stosunkowo krótkich faz odprowadzania czystej wody, czysta woda doprowadzana jest wężem do butli probierczej, która posiada przelew przez inny wąż do rury odprowadzającej. Następuje to równolegle z odprowadzaniem czystej wody.
Autor: Mariusz Piasny
Dodaj komentarz